تأثیر هشت هفته تمرینات هوازی و مصرف ویتامین E بر روی کبد چرب غیرالکلی دانشآموزان پسر مقطع متوسطۀ شهرستان شاهرود

Transcript

1 شماره 34 تابستان صص فيزيولوژي ورزشي تأثیر هشت هفته تمرینات هوازی و مصرف ویتامین بر روی کبد چرب غیرالکلی دانشآموزان پسر مقطع متوسطۀ شهرستان شاهرود حسین مرادی نسرین رضویانزاده علی یونسیان الهام زاهدی * 1. کارشناس ارشد فیزیولوژی ورزشي آموزشوپرورش شاهرود 2. استادیار متخصص بیماریهای داخلي دانشگاه آزاد اسالمي 3. دانشیار فیزیولوژی ورزشي دانشگاه شاهرود 4. پزشک عمومي بیمارستان امامحسین)ع( شاهرود تاريخ دريافت: 1394/12/04 تاريخ پذيرش: 1395/07/07 چکیده هدف از پژوهش حاضر تعيين تأثير تمرينات هوازي با مصرف ويتامين بر روي بيماري کبد چرب غيرالکلي در سنين 15 تا 18 سال بود. بدينمنظور 44 بيمار پسر )با ميانگين سني 15/79±0/97 سال وزن 95/10±13/08 کيلوگرم شاخص تودۀ بدني 31/46±3/22 کيلوگرم( بهطور تصادفي به چهار گروه 11 نفري تمرينات هوازي با کنترل رژيم غذايي ويتامين با کنترل رژيم غذايي ويتامين + تمرينات هوازي با کنترل رژيم غذايي و کنترل رژيم غذايي تقسيم شدند و متغيرهاي وزن شاخص تودۀ بدني نسبت دور کمر به لگن قندخون ناشتا کلسترول تريگليسريد ليپوپروتئين کمچگال ليپوپروتئين پرچگال آالنين آمينو ترانسفراز اسپارتات آمينو ترانسفراز و االستيسيتۀ کبدي افراد پيش و پس از هشت هفته مداخله اندازهگيري گرديد. نتايج آزمون تي جفتي و واريانس يکطرفه نشان ميدهد که درمقايسۀ درونگروهي کاهش در شاخصهايي همچون وزن در گروه اول سوم و چهارم شاخص تودۀ بدني و نسبت دور کمر به لگن در گروههاي اول و سوم تريگليسريد در گروه اول و دوم کلسترول در گروه اول و چهارم ليپوپروتئين کمچگال در گروه چهارم آالنين آمينو ترانسفراز در گروه دوم و االستيسيتۀ کبدي در تمامي گروهها معنادار بود ) P>0.05 ( اما درمقايسۀ بينگروهي در بين متغيرها بهجز کلسترول و ليپوپروتئين پرچگال اختالف معناداري مشاهده نشد )0.05>P( که در آزمون تعقيبي شفه نتايج بهنفع گروه ويتامين با کنترل رژيم غذايي قابلمشاهده بود بنابراين بهنظر ميرسد تمرينات هوازي همراه با کنترل رژيم غذايي و يا مصرف روزانۀ ويتامين )400 ميليگرم( همراه با کنترل رژيم غذايي نقش بهسزايي در بهبود و يا کاهش ابتال به بيماري کبد چرب غيرالکلي داشته باشد اما تا رسيدن به يک استراتژي درمان واحد و مؤثرترين راه نياز به مطالعات بيشتري است. واژگان کلیدی: کبد چرب تمرينات هوازي رژيم غذايي ويتامين کاهش وزن mail: h.moradi52@gmail.com * نویسنده مسئول

2 فيزيولوژي ورزشي شماره 34 تابستان مقدمه کبد چرب غیرالکلي 1 )NAFLD( بهعنوان یکي از شایعترین انواع بیماریهای مزمن کبدی در سراسر جهان در بزرگساالن و کودکان شناخته شده است )1(. این بیماری بهعلت رسوب بیشازحد چربي )بیش از پنج درصد از وزن کبد( در داخل سیتوپالسم هپاتوسیتها که اغلب تریگلیسریدها هستند اتفاق ميافتد )2(. اختالالت متابولیکي مانند چاقي سندرم متابولیک دیابت افزایش چربي خون سوءتغذیه و گرسنگي از جمله مهمترین علل بروز کبد چرب غیرالکلي ميباشند. از دیگر عوامل خطر 4 و 3 آمیودارون ابتال به این بیماری ميتوان به مصرف برخي داروها مانند )متروترکسات 2 تتراسکلین 5 و ذخیرهسازی گلیکوژن ) 6 و گلوکوکورتیکوئیدها( بیماریهای مادرزادی کبدی مانند )بیماری ویلسون برخي بیماریها نظیر بیماری التهابي روده اشاره کرد )3(. این بیماری قابلپیشرفت اما برگشتپذیر )در غیاب مصرف الکل( طیف وسیعي از استئاتوز ساده )NAFLD( تا استئاتو هپاتیت 7 )NASH( با التهاب با/ بدون فیبروز و سیروز کبدی را شامل ميشود )4(. بیماری کبد چرب نخستینبار در سال )1980( 8 و همکاران شناسایي و معرفي گردید )5(. در ارتباط با پاتوژنز این بیماری ابهامات توسط لودویگ بسیاری وجود دارد اما مهمترین فرضیه در سببشناسي این بیماری "نظریۀ دومرحلهای" است که شامل: مقاومت به انسولین و آسیب اکسیداتیو ميباشد )6(. در مطالعات گوناگون نقش مقاومت به انسولین و کاهش حساسیت به آن در جایگاه مهمترین مکانیسم پاتوفیزیولوژیکي این بیماری مشخص شده است )8 7(. روشهای تشخیص بیماری کبد چرب غیرالکلي شامل ترکیبي از نشانگرهای کبدی آزمایشگاهي و انجام آزمونهای تصویربرداری یا بیوپسي از کبد ميباشد. در این ارتباط بیومارکرهای سرمي که بهصورت غیرتهاجمي در تشخیص کبد چرب غیرالکلیک مورد استفاده قرار ميگیرند عبارت هستند از: آالنین آمینو ترانسفراز 9 (ALT( اسپارتات آمینوترانسفراز 10 )AST( آلکالن فسفاتاز 11 )ALP( 1. Non-Alcoholic Fatty Liver Disease 2. Methotrexate 3. Tetercycline 4. Amiodarone 5. Wilson disease 6. Glycogen Storage Disease 7. Non- Alcoholic Steatohepatitis 8. Ludwig 9. Alanine Amino Transfrans 10. Aspartate Amino Transfrans 11. Alkalin Phosphatase

3 117 تأثير هشت هفته تمرينات هوازي و مصرف ويتامين... گاما گلوتامیل ترانس پپتیداز 1 )GGT( که افزایش سطوح باالتر از رنج نرمال این آنزیمها در خون نشانۀ بیماری کبد چرب غیرالکلي ميباشد )9(. عالوهبراین افزایش چربيهای خون بهصورت کلسترول و نیز افزایش قندخون که بیشتر از 4 3 لیپوپروتین کم چگال( LDL ) تری گلیسرید( TG ) 2 (CHOL) اجزای سندرم متابولیک هستند در بیماری کبد چرب مشاهده ميشود )10(. همچنین روشهای تشخیص کبد چرب غیرالکلي شامل: توموگرافي کامپیوتری مغناطیسي 5 (CT) 7 )MRI( و طیفسنجي رزونانس مغناطیسي 8 )MRS( سونوگرافي 6 تصویربرداری رزونانس است که بهدلیل دردسترس و ارزانتربودن سونوگرافي نسبت به سایر دستگاههای تصویربرداری بهمنظور تشخیص بیماری بیشتر از آن استفاده ميشود. درهرحال نمونهبرداری از کبد دقیقترین روش ارزیابي میزان و وسعت آسیب کبدی در افراد بوده و تنها راه برای تشخیص NAFLD یا NASH و تعیین شدت آسیب کبدی و وسعت فیبروز و نیز عدم پذیرش سایر تشخیصها مانند هپاتیت بیماری ویلسون و بیماری متابولیک که یک روش تهاجمي است ميباشد )11(. درحالحاضر درمان قطعي برای بیماری کبد چرب وجود نداشته و اساس درمان یک روند بیمارمحور است که نیاز به قبول مسئولیت برای تغییرات در شیوۀ زندگي بیمار دارد اما مطالعات بهخوبي نشان ميدهند که تمرینات هوازی و کنترل رژیم غذایي بهتنهایي بهعنوان یک مداخله در کنترل و درمان کبد چرب ایفای نقش ميکنند )12(. دراینراستا عدم پایبندی به رژیم غذایي کمکالری و محدودیت در فعالیت بدني یکي دیگر از گزینههای درمان با آنتياکسیدانهای طبیعي مانند ویتامین را مطرح ميسازد. اثر درماني ویتامین بهعنوان آنتياکسیدان قوی و نسبتا ارزان بهخوبي در بیماری کبد چرب در افراد بالغ و کودکان تأیید شده است )13 14(. استفاده از ویتامین بهدلیل جلوگیری از تشکیل و یا افزایش رادیکالهای آزاد در بیماری کبد چرب توجه پژوهشگران را بهسوی این مکمل معطوف داشته است اما مطالعات متفاوتي دراینزمینه وجود دارد بهعنوانمثال مصرف ویتامین )با دوز 400 میليگرم بهصورت دوبار در روز( توسط کودکان منجر به بهبود سطوح آمینو ترانسفرازها گردید اما در برخي دیگر نسبت به استفاده از رژیم غذایي و ورزش 1. Gamma Glutamyl Transpeptidase 2. Cholesterol 3. Triglyceride 4. Low-Density Lipoprotein 5. CT Scan 6. Medical Ultrasound 7. Magnetic Resonance Imaging 8. Magnetic Resonance Spectroscopy

4 فيزيولوژي ورزشي شماره 34 تابستان مزیتي نداشت )15 16(. شایانذکر است که بیشتر مطالعات پیشین یکي از راههای درمان را بررسي نموده و هرکدام بهنحوی آثار مثبتي را بر روی کبد چرب غیرالکلي نشان دادهاند اما ازآنجایي که تاکنون پژوهشي درزمینۀ راههای مقایسهای درمان در این سنین انجام نگرفته است )و یا پژوهشهای موجود در این حوزه محدود بوده است( هوازی با کنترل رژیم غذایي همراه با ویتامین این سؤال در ذهن پژوهشگران مطرح گردید که آیا تمرینات ميتواند نتایج بهتری را برای درمان بیماری کبد چرب غیرالکلي به ارمغان داشته باشد بنابراین پژوهش حاضر با هدف مقایسۀ اثر هشت هفته تمرین هوازی با ویتامین بر روی دانشآموزان )15 الي 18 سال( بیمار مبتال به کبد چرب غیرالکي مقطع متوسطۀ شهرستان شاهرود صورت گرفت تا بتواند از این طریق مؤثرترین راه کنترل و درمان کبد چرب غیرالکلي را ارزیابي نماید. روش پژوهش پژوهش این در کارآزمایي بالیني پس از تأیید طرح و اخذ مجوز از کمیتۀ اخالق پزشکي دانشگاه علومپزشکي شهرستان شاهرود 2028 نفر از دانشآموزان پسر مقطع متوسطه بهصورت تصادفي انتخاب شدند و شاخص تودۀ بدني این دانشآموزان )با استفاده از دستگاه دیجیتال سنجش قد و وزن مدل 1 ساخت کشور کره( اندازهگیری گردید و مشخص شد که از این تعداد 107 نفر دارای بي.اس.ام 230 اضافهوزن و چاقي ميباشند و لذا شاخص توده بدني 2 (BMI) و نسبت دور کمر به باسن آنها (WHR) 3 4 ساخت کشور کرۀ جنوبي( اندازهگیری گشت. پس از تکمیل مجددا )توسط دستگاه مدل اینبادی 720 پرسشنامه شامل: اطالعات دموگرافیک )نام خانوادگي سن محل سکونت و غیره( و سابقۀ پزشکي و رفتارهای مرتبط با سالمت )عادات غذایي خاص و فعالیت فیزیکي( جلسۀ توجیهي با اولیای دانشآموزان و آزمودنيها برگزار گشت و اهداف و خطرات احتمالي طرح برای آنها توضیح داده شد. پس از آن 44 نفر حاضر به همکاری شدند و رضایتنامۀ آگاهانه از اولیا و آزمودنيها اخذ گردید. آزمودنيها جهت معاینات پزشکي به پزشک متخصص بیماریهای داخلي و گوارش معرفي شدند و پس از رد هرگونه سابقۀ بیماریهای کبدی جهت انجام آزمایشات خوني به آزمایشگاه معرفي گردیدند. سپس آزمودنيها بهمنظور تعیین مقدار تجمع اکوی افزایشیافته )االستیسیتۀ کبدی( توسط متخصص 1. Ultrasound Stadiometer BSM Body Mass Index 3. Waist to Hip Ratio 4. Body Composition Bispace Analysis, Inbody 720

5 119 تأثير هشت هفته تمرينات هوازي و مصرف ويتامين... رادیولوژیست )با استفاده از دستگاه اولتراسوند 1 ساخت شرکت جنرال الکتریک کشور آمریکا( سونوگرافي شدند که براساس اکوی افزایشیافتۀ ابعاد کبد 2 تمامي آزمودنيها بهنوعي به کبد چرب مبتال بودند. شایانذکر است که اندازهگیری برخي از آزمایشات خوني از جمله,CHOL, LDL, HDL, ALT, AST, TG و FBS 3 با رعایت حداقل 12 تا 14 ساعت ناشتابودن بهمقدار 10 میليلیتر در پیشآزمون و پسآزمون تعریف شد و بهوسیلۀ کیتهای آزمایشگاهي )ساخت شرکت پارسآزمون( در آزمایشگاه انجام گرفت. پس از مشخصشدن ابتالی آزمودنيها به نوعي از کبد چرب آنها بهطور تصادفي به چهار گروه 11 نفری با مشخصات ذیل )جدول شمارۀ یک( تقسیم شدند که عبارت بود از: گروه تمرینات هوازی با کنترل رژیم غذایي گروه ویتامین با کنترل رژیم غذایي گروه تمرینات هوازی + ویتامین با کنترل رژیم غذایي و گروه رژیم غذایي )که پروتکل هر گروه بدینگونه تعریف شد(. الزمبهذکر است که گروه کنترل در این پژوهش گروه کنترل رژیم غذایي بود زیرا بهدلیل رعایت اخالق پزشکي با مشخصشدن بیماری ميبایست یکي از روشهای درمان بر روی بیمار آغاز ميگردید که این مهم در تمامي گروها تعمیم داده شد. 1. گروه تمرینات هوازی با کنترل رژیم غذایي: آزمودنيهای این گروه قرار بود بهصورت سه جلسه در هفته بهمدت 30 تا 45 دقیقه با شدت فعالیت 60 تا 75 درصد ضربان قلب بیشینۀ هر فرد که از طریق فرمول )سن -220( بهدست ميآید بهمدت هشت هفته با شدت و مدت پیشرونده و با رعایت اصل اضافهبار در سالن ورزشي و تحتنظر پژوهشگر بر روی تریدمیل تمرین نماید. بهمنظور کنترل شدت تمرین آزمودنيها در جلسۀ اول با روش کار و دویدن بر روی تریدمیل آشنا شدند و آزمایش هوازی برای ارزیابي ظرفیت فیزیکي و تنظیم شدت تمرین جسماني آنها بهصورت جداگانه انجام گرفت. سپس از جلسۀ دوم به بعد هر جلسه پنج دقیقه شروع به دویدن و گرمکردن بدن خود مينمودند و بالفاصله ضربان قلب آنها حین تمرین )با استفاده از ضربانسنج پوالر مدل 2665 N ساخت آلمان( بررسي ميگردید و با توجه به ضربان قلب هدف سرعت دستگاه تریدمیل و شدت فعالیت تنظیم ميگشت. سپس بهمدت 30 تا 45 دقیقه ميدویدند و درپایان برای برگشت به حالت اولیۀ ضربان قلب و سردکردن بدن بهمدت پنج دقیقه با سرعت پایین به فعالیت ادامه ميدادند که در این شرایط برآورد میزان کالری مصرفي آزمودنيها براساس مدتزمان تمرین در هر جلسه بین 400 تا 600 کالری تخمین زده شد. پروتکل رژیم غذایي آزمودنيها بدینشکل تعریف گردید که ابتدا آزمودنيها بهمنظور 1. Ultrasound Logiq P6 2. Grading 3. Fast Blood Sugar

6 فيزيولوژي ورزشي شماره 34 تابستان برخورداری از یک رژیم غذایي مناسب و ترک عادات بد غذایي در یک جلسۀ توجیهي شرکت نمایند که در این جلسه جزواتي درخصوص انرژی و کالری مواد غذایي و کنترل رژیم غذایي روزانه به آنها ارائه شد. درادامه انرژی مناسب برای وزن ایدهآل تعدیلشدۀ هر فرد بین 1800 تا 2400 کالری برآورد گردید و سهم انرژی موردنیاز از درشتمغذیها معادل 60 درصد کربوهیدرات 30 درصد چربي و 10 درصد پروتئین اعالم گشت و تصمیم بر آن شد که آزمودنيها رژیم غذایي خود را با رعایت 1800 تا 2400 کالری در روز بهصورت روزانه یاداشت نموده و یکبار در هفته در سالن ورزشي حضور یافته و رژیم غذایي خود را که شامل: ثبت واحد انرژی دریافتي روزانه کاهش وزن احتمالي و اطالعاتي دربارۀ رعایت هرم غذایي بود دریافت نمایند. 2. گروه ویتامین با کنترل رژیم غذایي: آزمودنيهای این گروه بهمدت هشت هفته بین ساعت سه تا پنج بعدازظهر در سالن ورزشي حضور ميیافتند و روزانه قرص ویتامین )با دوز 400 میليگرم ساخت 1 آمریکا( را با یک لیوان آب مصرف مينمودند. الزمبهذکر است که برنامۀ غذایي این گروه شرکت ویتان همانند گروه کنترل چک ميشد. 3. گروه تمرینات هوازی + ویتامین با کنترل رژیم غذایي: آزمودنيهای این گروه در روزهای فرد بین ساعت سه تا پنج بعدازظهر و بهمدت هشت هفته )همانند گروه ویتامین ( در سالن ورزشي حاضر ميشدند و قرص ویتامین با دوز 400 میليگرم را با یک لیوان آب ميخوردند و در روزهای زوج اندکي پس از تمرینکردن در سالن ورزشي آن را با یک لیوان آب میل مينمودند. الزمبهذکر است که برنامۀ تمریني و رژیم غذایي آنها همانند گروه ورزش بود 4. گروه رژیم غذایي: پروتکل این گروه مشابه با رژیم غذایي سایر گروها تعریف شد. بهمنظور تحلیل دادهها در سطح آمار توصیفي از شاخصهای مرکزی انحراف معیار و میانگین استفاده 2 برای بررسي طبیعيبودن توزیع دادهها بهکار رفت. همچنین با شد و آزمون کلموگروف اسمیرنوف 3 برای مقایسۀ درونگروهي بهره گرفته توجه به طبیعيبودن توزیع دادهها از آزمون تي استیودنت جفتي 4 برای مقایسۀ بینگروهي مورد استفاده قرار گرفت و درصورتيکه آزمون شد و آزمون تحلیل واریانس تحلیل واریانس تفاوت معناداری را نشان ميداد از آزمون تعقیبي شفه برای مقایسههای زوجي استفاده ميگشت. الزمبهذکر است که تجزیهوتحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار اس.پي.اس.اس نسخۀ 19 و در سطح معناداری )0.05 P( صورت گرفت. 1. Vitane Pharmaceuticals 2. Kolmogorov-Smirnov 3. Student's T-Test, Paired 4. ANOVA

7 ( 121 تأثير هشت هفته تمرينات هوازي و مصرف ويتامين... گروهها ورزش با کنترل رژیم غذایي جدول 1 ويژگيهاي آزمودنيها )ميانگين ± انحراف معيار( ميانگين سن )سال( انحراف معيار ميانگين قد )سانتيمتر( انحراف معيار ميانگين وزن )کيلوگرم( 95 /29 انحراف معيار 8/33 12/20 15/66 16/15 92/04 99/33 93/76 ویتامین با کنترل رژیم غذایي ورزش + ویتامین با کنترل رژیم غذایي رژیم غذایي 5/80 7/56 10/73 6/94 172/63 173/72 173/54 175/45 1/32 1/25 1/19 0/87 16 /18 16/ 18 16/27 15 /81 نتایج در این بخش تغییرات متغیرهای اندازهگیریشدۀ هر گروه نسبت به ابتدای پژوهش درمقایسه با تغییرات درونگروهي و مقایسۀ بینگروهي در جدول شمارۀ دو آورده شده است که نشان ميدهد میانگین متغیرهایي چون وزن شاخص تودۀ بدني نسبت دور کمر به باسن تریگلیسرید کلسترول و االستیسیتۀ کبدی در گروه تمرینات هوازی با کنترل رژیم غذایي کاهش داشته و این کاهش معنادار بوده است ) P<0.05 ( اما در سایر متغیرهای این گروه اختالف معناداری مشاهده نميشود. در گروه ویتامین با کنترل رژیم غذایي نیز میانگین سه متغیر تریگلیسرید آالنین آمینو ترانسفراز و االستیسیتۀ کبدی معنادار بود )0.05>P اما میانگین سایر متغیرها معنادار نبود. همچنین در گروه تمرینات هوازی + ویتامین با کنترل رژیم غذایي میانگین و میزان متغیرهایي چون وزن شاخص تودۀ بدني نسبت دور کمر به باسن و االستیسیتۀ کبدی کاهش داشت ) P<0.05 ( اما در دیگر متغیرها کاهش معناداری مشاهده نشد. در گروه رژیم غذایي نیز متغیرهای وزن شاخص تودۀ بدني کلسترول لیپوپروتئین کمچگال و االستیسیتۀ کبدی تفاوت معناداری را نشان داد ) P<0.05 ( اما اختالف در دیگر متغیرهای این گروه معنادار نبود )جدول شمارۀ دو(. عالوهبراین نتایج مقایسۀ بینگروهي نشان داد که تفاوت میانگین بینگروهي در متغیرهای وزن شاخص تودۀ بدني نسبت دور کمر به باسن قندخون ناشتا تریگلیسرید لیپوپروتئین کمچگال آالنین آمینو ترانسفراز اسپارتات آمینو ترانسفراز و االستیسیتۀ کبدی بین گروهها معنادار نميباشد ( P>0.05 ) بهعبارتدیگر بین چهار روش مداخله در بین متغیرهای ذکرشده تفاوت معناداری بهلحاظ آماری وجود نداشت و تنها در میانگین متغیرهای کلسترول و لیپوپروتئین پرچگال اختالف معناداری در بین گروهها مشاهده شد )0.05>P( که این اختالف با استفاده از آزمون تعقیبي شفه در گروه ویتامین با کنترل رژیم غذایي نسبت به سایر گروهها بهدست آمد. این اختالف حاکي از آن است که مداخلۀ ویتامین باکنترل رژیم غذایي بهتنهایي بر متغیرهای کلسترول و HDL نسبت به سایر گروهها بیشتر بوده است )جدول شمارۀ دو(.

8 فيزيولوژي ورزشي شماره 34 تابستان جدول 2 مقايسۀ تغييرات ميانگينهاي درونگروهي و بينگروهي متغيرهاي پژوهش * تفاوت معنادار با پیشآزمون در سطح مقایسۀ درونگروهي )0.05<P( سطح معناداری پذیرفتهشده در مقایسۀ بینگروهي )0.05<P(

9 123 تأثير هشت هفته تمرينات هوازي و مصرف ويتامين... بحث و نتیجهگیری وزن نتایج نشان داد که هشت هفته تمرین هوازی همراه با کنترل رژیم غذایي کاهش و تأثیر معناداری بر )چهار درصد( شاخص تودۀ بدني )شش درصد( نسبت دور کمر به باسن تریگلیسرید )22 درصد( کلسترول )10 درصد( و االستیسیتۀ کبدی )هفت درصد( دارد این نتایج را ميتوان با اندک مطالعات داخل و خارج مورد بررسي قرار داد بهعنوانمثال )چهار درصد(.)P<0.05( 1 و چن همکاران )2008( طي 10 هفته پژوهش در سه گروه )ورزش و رژیم 16 نفر ورزش 23 نفر و کنترل 15 نفر( دریافتند که در گروه اول نسبت به گروه دوم کاهش بیشتری در شاخص تودۀ بدني وزن کلسترول نسبت دور کمر به باسن و بیوشیمیایي کبد اتفاق افتاده است )17(. همچنین در پژوهشي 2 و همکاران )2012( در مدت سه ماه بر روی 12 بیمار انجام دادند فعالیت بدني و که اسکاگلیوني رفتاردرماني کاهش معناداری را در وزن )هشت درصد( و در تستهای کبدی و محتوای چربي کبد بههمراه داشت. )18(. در ایران نیز ميتوان به پژوهش نیکرو و همکاران اشاره کرد که در سال )2011( در مشهد به مقایسۀ تأثیر رژیم غذایي تنها با رژیم غذایي همراه با تمرین هوازی طي هشت هفته بر روی 24 بیمار پرداختند که نتایج پژوهش آنها بیانگر تأثیر مطلوبتر تمرینات هوازی همراه با رژیم غذایي بر کاهش شاخصهای تنسنجي و چربي احشایي شایانذکر است که )19(. بود نتایج این مطالعات با یافتههای پژوهش حاضر همسو بوده و اگر تفاوتي در میزان کاهش متغیرها مشاهده ميشود مربوط به مدت مداخله و یا میزان شدت بیماری ميباشد. ارتباط با نتایج در متغیرهای تریگلیسرید درصد( معنادار است گروه ویتامین 22( همراه با کنترل رژیم غذایي نشان داد که در این گروه کاهش درصد( آالنین آمینوترانسفراز 28( )P<0.05( و االسیسیتۀ درصد( )هفت کبدی )با مروری بر مطالعات انجامشده ميتوان آن را بررسي کرد(. دراینراستا 3 و همکاران )2000( در پژوهشي بر روی 11 بیمار که کمتر از 16 سال سن داشتند در طول الوین چهار تا 10 ماه مداخله و مصرف روزانۀ ویتامین )400 تا 1200 میليگرم( دریافتند که مقدار سطح 4 و همکاران )2004( نیز در آالنین آمینو ترانسفراز و وزن در طول درمان کاهش یافته است )14(. وجرو پژوهشي درمورد 28 بیمار طي پنج ماه مداخله در چهار گروه )ویتامین دارونما ویتامین و رژیم غذایي رژیم غذایي و بهتنهایي و دارونما( گزارش کردند که کاهش در گروه اول با مصرف روزانه Chen 2. Scaglioni 3. Lavine 4. Vajro

10 فيزيولوژي ورزشي شماره 34 تابستان میليگرم ویتامین در دو ماه اول و در سه ماه بعدی مصرف روزانه 100 میليگرم در وزن و از ALT ماه دوم مداخله اتفاق ميافتد درحاليکه در گروهای دیگر این کاهش از ماه پنجم به بعد نیز 1 و همکاران )2006( به مقایسۀ اثر ویتامین قابلمشاهده است )20(. همچنین نوبیلي ویتامین C درمقابل گروه رژیم و دارونما پرداختند که کاهش ALT همراه با و مقاومت به انسولین در 2 و همکاران )2004( نیز گزارش کردند آنتياکسیدان درماني دربرابر گروه کنترل رخ داد )21(. ميزی که مصرف ویتامین منجر به بهبودی در بیماران مبتال به هپاتیت الکلي نسبتا خفیف تا متوسط نميشود )22(. بهنظر ميرسد که نتایج پژوهش حاضر با یافتههای مطالعات ذکرشده همخواني دارد اما اندازۀ نمونه و طول مدت پیگیری ما را به قدرت آماری واحدی نميرساند. عالوهبراین در گروه سوم کاهش در متغیرهای وزن )پنج درصد( شاخص تودۀ بدني )سه درصد( نسبت دور کمر به باسن )سه درصد( و االسیسیتۀ کبدی )پنج درصد( معنادار بود.)P<0.05( دراینزمینه 3 و همکاران در پژوهش خود که در طول یک ماه بر روی 76 بیمار در سه گروه سبک زندگي وانگ مصرف ویتامین بهمقدار 100 میليگرم در روز و بدون مداخله در سبک زندگي انجام گرفت مشاهده کردند که کاهش در شاخص تودۀ بدني وزن و آالنین آمینو ترانسفراز معنادار است اما این کاهش در 4 و گروه اول بیشتر از گروه دوم ميباشد )23(. همچنین در یک مطالعۀ درماني چندرشتهای که تاک لي همکاران )2006( طي 10 هفته بر روی 73 بیمار با میانگین سني 17 سال انجام دادند کاهش در چربي احشایي و استئاتوز کبدی مالحظه گشت )24(. در این ارتباط در ایران ميتوان به پژوهش قرقرهچي و همکاران در تبریز اشاره کرد که پس از شش ماه پژوهش بر روی 33 کودک در دو گروه )17 نفر در گروه ویتامین با دوز 400 میليگرم و مداخله در شیوۀ زندگي 16 نفر در گروه مداخله در شیوۀ زندگي و دارونما( دریافتند در کودکاني که روزانه ویتامین را همراه با رژیم غذایي محدود و فعالیت فیزیکي مصرف ميکردند نسبت به گروه دارونما تغییرات کاهشي در متغیرهای شاخص تودۀ بدني تریگلیسرید و آمینو ترانسفرازها بیشتر اتفاق افتاده است )25(. مطالعات نشان ميدهند که مداخالت چندرشتهای ميتواند تأثیر بیشتری نسبت به مداخالت تکرشتهای بر متغیرهای اندازهگیریشده و روند بهبود بیماری کبد چرب کودکان داشته باشد اما شرایط در پژوهش حاضر اینگونه نبود و تغییرات در متغیرهای گروه تمرین هوازی همراه با کنترل رژیم غذایي و گروه رژیم غذایي نسبت به این گروه بیشتر بود. 1. Nobili 2. Mezey 3. Wang 4. Tock Le

11 125 تأثير هشت هفته تمرينات هوازي و مصرف ويتامين... نتایج پژوهش حاضر در ارتباط با گروه رژیم غذایي نشان داد که کاهش در متغیرهای وزن )سه درصد( شاخص تودۀ بدني )چهار درصد( کلسترول )11 درصد( لیپوپروتئین با دانسیتۀ پایین )17 درصد( و 1 و همکاران )2001( در االسیسیتۀ کبدی )سه درصد( معنادار ميباشد (0.05>P(. دراینزمینه برونینگ پژوهشي با 36 نفر در دو گروه محدودیت در رژیم غذایي بهمقدار 1200 تا 1500 کالری در روز و محدودیت در مواد کربوهیدراتي دریافتند که طي دو هفته کاهش وزن در هر دو گروه اتفاق افتاد اما ارتباط تریگلیسرید کبد و آنزیم اسپارتات آمینو ترانسفراز با کاهش وزن در گروه محدودیت با کربوهیدرات بیشتر بود این درحالي است که در پژوهش حاضر کاهش وزن با محدودیت رژیم غذایي با 2 و همکاران 1500 تا 1800 کالری در روز در طول هشت هفته مداخله مشاهده گردید )26(. االیز )2010( نیز گزارش کردند که کاهش حداقل پنج درصدی وزن بدن ميتواند در درمان کبد چرب 3 و همکاران در سال )2007( انجام غیرالکلیک مؤثر باشد )27(. همچنین در پژوهش دیگری که ریان دادند مشاهده شد که با تغییر در سهم انرژی در رژیم غذایي افراد در طول چهار ماه ميتوان به کاهش وزن و کاهش در استئاتوز و سطح آالنین آمینو ترانسفراز دست یافت که این مهم با برخي از نتایج متغیرهای پژوهش حاضر همخواني دارد )28(. چاقي بهشدت با بیماری کبد چرب غیرالکلیک مرتبط است و ازآنجایيکه کاهش متغیرهای درونگروهي فوق در پژوهش حاضر نشاندهندۀ کاهش تجمع چربي کبدیشده و بهبود وضعیت بیماران ميباشد لذا چنین بهنظر ميرسد که هر روشي که باعث افزایش اکسیداسیون چربيها و کاهش چاقيو بهویژه چربي شکمي شود )که نتیجۀ آن کاهش چربي احشایي کاهش تراوش اسیدهای چرب آزاد به داخل کبد کاهش رسوبگیری چربي درکبد و افزایش اکسیداسیون چربي در کبد است( )29( )احتماال( ميتواند برای درمان و پیشگیری از بیماری کبد چرب غیرالکلیک مفید واقع گردد. در ارتباط با مقایسۀ بین گروهي نیز نشان داده شد که اختالف معناداری بین متغیرها و روشهای درماني وجود ندارد و تنها در متغیر کلسترول و اختالف HDL معناداری بهچشم ميخورد که این اختالف بیشتر در گروه ویتامین و رژیم غذایي مشاهده ميشود. بهطورکلي ارزیابي عوامل درماني و بهترین استراتژی درمان برای بیماری کبد چرب غیرالکلي فرایند پیچیده و دشواری بوده و تا شناخت بهترین روش درمان مسیری طوالني در پیش ميباشد. با توجه به اینکه شیوع این بیماری در سنین پایین بهسرعت رو به گسترش است و سبک و شیوۀ زندگي انسان امروزی آن را دامن زده و چاقي دیابت نوع دو و بیماریهای سندرم متابولیک در افزایش ریسک ابتال به 1. Browning 2. lias 3. Ryan

12 فيزيولوژي ورزشي شماره 34 تابستان بیماری کبد چرب غیرالکلي تأثیر قابلتوجهي دارند بهنظر ميرسد فعالیت بدني و ورزش منظم و رژیم غذایي کمچرب با هدف کاهش وزن و استفاده از آنتياکسیدانها مانند ویتامین جهت کاهش احتمالي ابتال به بیماری کبد چرب غیرالکلي مؤثر باشد اما تا رسیدن به یک استراتژی درمان واحد و مؤثرترین راه نیاز به پژوهشهای بیشتری است. همچنین انواع روشهای درماني برای کنترل بیماریهای دیابت و پرفشاری خون جهت کاهش احتمال ابتال به بیماری کبد چرب غیرالکلي پیشنهاد مي شود. منابع 1. Kang H, Greenson J K, Omo J T, Chao C, Peterman D, Anderson L, et al. Metabolic syndrome is associated with greater histologic severity, higher carbohydrate, and lower fat diet in patients with NAFLD. Am J Gastroenterol. 2006; 101(10): Kopec K L, Burns D. Nonalcoholic fatty liver disease: A review of the spectrum of disease, diagnosis, and therapy. Nutrition in Clinical Practice: Official Publication of the American Society for Parenteral and nteral Nutrition. 2011a; 26(5): kstedt M, Franz en L, Mathiesen UL, Thorelius L, Holmqvist M, Bodemar G, Kechagias S. Long-term follow-up of patients with NAFLD and elevated liver enzymes. Hepatology. 2006; 44(4): Vajro P, Lenta S, Socha P, Dhawan A, McKiernan P, Baumann U, et al. Diagnosis of nonalcoholic fatty liver disease in children and adolescents: Position paper of the SPGHAN Hepatology Committee. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2012; 54(5): Ludwig J, Viggiano T R, McGill D B, Oh B J. Nonalcoholic steatohepatitis: Mayo clinic experiences with hitherto unnamed disease. Mayo Clin Proc. 1980; 55(7): Orangi, Ostad Rahimi A, Mahdavi R, Somi M, Tarzemani M. Oxidative stressrelated parameters and antioxidant status in non-alcoholic fatty liver disease patients. Ir J ndo & Metabo. 2011; 12(5): (In Persian). 7. Petta S, Muratore C, Craxì A. Non-alcoholic fatty liver disease pathogenesis: The present and the future. Dig Liver Dis. 2009; 41(9): Marchesini G, Marzocchi R, Agostini F, Bugianesi. Nonalcoholic fatty liver disease and the metabolic syndrome. Curr Opin Lipidol. 2005; 16(4): Patton H M, Sirlin C, Behling C, Middleton M, Schwimmer J B, Lavine J. Pediatric nonalcoholic fatty liver disease: A critical appraisal of current data and implications for future research. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition. 2006; 43(4): Chalasani N, Younossi Z, Lavine J, Diehl A M, Brunt M, Cusi K, et al. The diagnosis and management of non-alcoholic fatty liver disease: Practice guideline by the american gastroenterological association, american association for the study of liver diseases, and american college of gastroenterology. Gastroenterology. 2012; 142(7): (In Persian).

13 127 تأثير هشت هفته تمرينات هوازي و مصرف ويتامين Straub B K, Schirmacher P. Pathology and biopsy assessment of non-alcoholic fatty liver disease. Dig Dis. 2010, 28: De Piano A, Prado W L, Caranti D A, Siqueira K O, Stella S G, Lofrano M, et al. Biochenutritional profile of obese adolescent with non alcholic fatty liver disease. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2007; 44(4): Hasegawa T, Yoneda M, Nakamura K, Makino I, Terano A. Plasma transforming growth factor-β1 and efficacy of alpha-tocopherol in patients with nonalcoholic steatohepatitis: A pilot study. Aliment Pharmacol Ther. 2001; 15: Lavine J. Vitamin treatment of nonalcoholic steatohepatitis in children: A pilot study. J Pediatr. 2000; 136(6): Lavine J, Schwimmer J B, Van Natta M L, Kugelmas M, Hill D B, Vivian B, Marsano L, McClain C J. Cytokines and NASH: A pilot study of the effects of lifestyle modification and vitamin. Hepatology. 2003; 38: 413-, Chen S M, Liu C Y, Li S R, Huang H T, Tsai C Y, Jou H J. ffects of therapeutic lifestyle program on ultrasound-diagnosed nonalcoholic fatty liver disease. J Chin Med Assoc. 2008; 71: Scaglioni F, Marino M, Ciccia S, Procaccini A, Busacchi M, Loria P, et al. Short-term multidisciplinary nonpharmacological intervention is effective in reducing liver fat content assessed non-invasively in patients with nonalcoholic fatty liver disease (NAFLD). Clin Res Hepatol Gastroenterol. 2013; 37: Nikroo H, Attarzade Hosseini R. SimaH, Nematy M. The effect of diet and aerobic training on serum aminotransferases levels in patients with non-alcoholic steatohepatitis. Journal of Shahed University Profdoc, Scientific-Research. 2011; 18(93): (In Persian) 19. Vajro P, Mandato C, Franzese A, Ciccimarra, Lucariello S, Savoia M, et al. Vitamin treatment in pediatric obesity-related liver disease: A randomized study. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2004; 38: Nobili V, Manco M, Devito R, Ciampalini P, Piemonte F, Marcellini M. ffect of vitamin on aminotransferase levels and insulin resistance in children with nonalcoholic fatty liver disease. Aliment Pharmacol Ther. 2006; 24: Mezey, Potter J J, Rennie-Tankersley L, Caballeria J, Pares A. A randomized placebo controlled trial of vitamin for alcoholic hepatitis. J Hepatol. 2004; 40: Wang C L, Liang L, Fu J F, Zou C C, Hong F, Xue J Z, et al. ffect of lifestyle intervention on non-alcoholic fatty liver disease in Chinese obese children. World J Gastroenterol. 2008; 14: Tock L, Prado W L, Caranti D A, Cristofalo D M, Lederman H, Fisberg M, et al. Nonalcoholic fatty liver disease decreases in obese adolescents after multidisciplinary therapy. ur J Gastroenterol Hepatol. 2006; 18: R, Hazhir N, Gharehbaghi M. Lifestyle intervention and vitamin therapy in obese children with nonalcoholic fatty liver disease. Tabriz University of Medical Sciences, Journal of Comprehensive Pediatrics. 2012; 4(1): (In Persian).

14 فيزيولوژي ورزشي شماره 34 تابستان Browning J D, Baker J A, Rogers T, Davis J, Satapati S, Burgess S C. Short-term weight loss and hepatic triglyceride reduction: vidence of a metabolic advantage with dietary carbohydrate restriction. Am J Clin Nutr. 2011; 93: lias M C, Parise R, de Carvalho L, Szejnfeld D, Netto J P. ffect of 6-month nutritional intervention on non-alcoholic fatty liver disease. Nutrition. 2010; 26: Ryan M C, Abbasi F, Lamendola C, Carter S, McLaughlin T L. Serum alanine aminotransferase levels decrease further with carbohydrate than fat restriction in insulin-resistant adults. Diabetes Care. 2007; 30: Spassiani N A, Kuk J L. xercise and the fatty liver. Appl Physiol Nutr Metab. 2008; 33(4): ارجاع دهی مرادی حسین رضویانزاده نسرین یونسیان علي زاهدی الهام. تأثیر هشت هفته تمرینات هوازی و مصرف ویتامین بر روی کبد چرب غیرالکلي دانشآموزان پسر مقطع متوسطۀ شهرستان شاهرود. فیزیولوژی ورزشي. تابستان )34(: شناسه دیجیتال: /spj Moradi H, Razavian Zadeh N, Younesian A. Zahedi. ffective Aerobic Training and Use of Vitamin on Non-Alcoholic Fatty Liver in The Male Secondary School Students of Shahrood City. Sport Physiology. Summer 2017; 9(34): (In Persian). Doi: /spj

15 129 تأثير هشت هفته تمرينات هوازي و مصرف ويتامين... ffective Aerobic Training and Use of Vitamin on Non-Alcoholic Fatty Liver in The Male Secondary School Students of Shahrood City H. Moradi 1, N. Razavian Zadeh 2, A. Younesian 3,. Zahedi 4 1. M.Sc. of Sport Physiology, Department of ducation, Shahrood * 2. Assistant Professor, Islamic Azad University 3. Associate Professor of Sport Physiology, University of Shahrood 4. GP in Imam Hossein Hospital, Shahrood Received:2016/02/23 Accepted: 2016/09/28 Abstract The aim of this study was to determine the effect of aerobic exercise with vitamin consumption on non-alcoholic fatty liver disease in people15 to 18 years. For this purpose,44 patients with an average age of 15.79±0.97 (years), Weight 95.10±13.08 (kg) and BMI of 31.46±3.22 (kg/m 2 ) randomly divided into 4 groups of 11 persons (1. aerobic exercise with diet 2. Vitamin with diet 3. Vitamin +aerobic exercise with diet 4. Diet). Variables of Weight, body mass index, waist to hip ratio, blood sugar, cholesterol, triglycerides, low-density lipoprotein, high density lipoprotein, alanine aminotransferase, aspartate aminotransferase and elasticity of the liver was measured before and after 8 weeks intervention. The paired T-test and ANOVA showed that in comparison within groups decrease in indicators such as weight in the first, third and fourth groups, body mass index and waist-to-hip ratio in the first and third groups, triglyceride in the first and second groups, cholesterol in first and fourth groups, low-density lipoprotein in the fourth group, the second group and alanine amino transferase in second group and liver elasticity was significant in all groups (P<0.05). In comparison between groups and between variables except of high-density lipoprotein and cholesterol difference was not significant (P<0.05) that in Scheffe post hoc test results in favor of vitamin with diet group were observed. So, it seems that aerobic exercise along with diet control or the daily intake of vitamin (400IU) along with diet control have a significant role in the improvement or decline of nonalcoholic fatty liver disease. But to achieve the most effective way and a single treatment strategy requires further research. Keywords: Fatty Liver, Aerobic xercise, Diet, Vitamin, Weight Loss * Corresponding Author mail: h.moradi52@gmail.com